ԴՈՒՆ - CYPERNS - ЦИПЕРУС

Պատկանում Է բոշխազգիների (Cyperaeeae) ընտանիքին։ ճահճային բույս Է։ Հասնում է 0,4-3,0-մ բարձրության։ Մշակության մեջ հատկապես հաճախակի է հանդիպում C. alternifolius L. տեսակը՝ իր բագմաթիվ այլատեսակներով։ Մշտադալար, գեղեցիկ բույս Է, որի մշակությունն առանձնապես դժվար չէ։ Հայրենիքը Մադագասկար կղզին է։ Աճեցվում է բնակարաններում և ջերմատներոււմ, ինչպես թաղարներում, այնպես էլ ակվարիումների մեջ։ 60-90 սմ բարձրություն ունեցող ամուր ցողունների գագաթներին հովանոցաձև դասավորված են բարակ ու երկար գեղեցիկ տերևները: որոնց տերևանութերում զարգանում են փոքրիկ, հուրանաձև ծաղկաբույլերը։ Այլատեսակներից ուշագրավ են խայտաբղետ տերևավորը (C. alternifolius variegatis) և կարճահասակ դունը (c. al. nanus compactus)։ Բնակարաններում հեշտությամբ են աճում ինչպես սառը, այնպես էլ տաք պայմաններում։br/> Խայտաբղետ տերևավոր այլատեսակը պետք է տեղավորել այնպիսի դիրքով, որ ամռանը միայն առավոտյան և երեկոյան ժամերին, իսկ ձմռանը՝ անբոդջ ցերեկվա ընթացքում արևի ճառագայթներն ընկնեն բույսի վրա, հակառակ դեպքում նոր առաջացող տերևները կկորցնեն իրենց խայտաբղետ տեսքը և կստանան կանաչավուն երանգ։ Մյուս այլատեսակներից ուշագրավ է նրբագեղ դունր (С gracilis), որի ճկուն, գեղակազմ թփի բարձրությունը հասնում է 30-50 սմ-ի։ Վերը նշված ղունի տեսակին նման են C. flabelliformis Rottb. և С. textilis Thbg. տեսակները։ Ղուների մեջ ամեն ախողորը և ամենագեղեցիկը դա իսկական պապիրուսն է (C. Papyrus L.), որից հին ժամանակներում եգիպըտացիք, հույները և հռոմայեցիք պատրաստում էին հատուկ ձևի թղթագալարներ, որոնք օգտագործում էին գրելու համար։ Պապիրուսը աճում է Եգիպտոսի, Հաբեշստանի, Սիրիայի և Սիցիլիա կղզու գետափնյա ճահճուտներում։ Ջերմատնային պայմաններում բույսի բարձրությունը Հասնում է 2-2,5 մ -ի, իսկ Աֆրիկայում նեղոսի ափերին, մինչև 3-5 մ-ի։ Եգիպտացիք պապիրոսի նշի համունեցող, բուրավետ, սննդարար կոճղարմատները ուտում էին թե տապակած վիճակում։ Այդ կոճղարմատները գետաձիերի հիմնական սնունդն է։ Հնում եգիպտացիք պապիրուսների եռակող ցողուններից խրձեր կապելով երկտեղանի մակույկներ էին պատրաստում և զբաղվում ձկնորսությամբ։ Բույսի կեղևից պատրաստում էին սանդալներ։ Ահա թե ինչու պապիրուսը հին եգիպտացիների համար մեծ բարիք էր։ "Պապիրուս" նրանց լեզվով նշանակում է (գետի նվեր)։br/> Դուները բազմանում են սերմերով, թփի բաժանումով և կտրոններով ։Վերջին դեպքում որպես կտրոն ծառայում են գագաթնային ընձյուղները՝ տերևավարդակները, որըցողունից կտրելով տնկում են ավազի մեջ այնպես, որ տերեների հիմքը մի քիչ թաղված լինի ավազի մեջ, քանի որ արմտները սովորաբար աճում են տերևանութներում գտնվող քնած աչքերից։ 18-20° ջերմության պայմաններում կտրոններն արագ արմատակալում են։ Լավ է արմատակալում նաև ջրի մեջ։ Քանի որ դուննրը ճահճային բույսեր են, ուստի դրանք մշտապես պետք է ապահովված լինեն խոնավությամբ։ Այս տեսակետից խորհուրդ է տրվում կամ թաղարների տակ պահել մշտապես ջրով լցված ամանատակեը, կամ էլ թաղարը կիսով չափ խորասուզել սենյակային ջերմություն ունեցող ջրի մեջ։ Դուներր շատ լավ են աճում նաև ակվարիումներում, ջրի տակ լցված տորֆահողի, ճմահողի և ավազի խառնուրդի վրա, տերևները թողնլով ջրից դուրս։ Բոլոր դուներն էլ հավասարաչափ լավ են աճում ինչպես խոր, այնպես էլ ծանծաղ ջրերում։ Զմռանը, խորհուրդ է տրվում դուները ակվարիումից հանել ու պահել թաղարների մեջ, միաժամանակ պակասեցնելով ջրման նորման։ Գարնանը բույսերը պետք է վերատնկել թարմ հողում, միաժամանակ բույսը բազմացնել բաժանման եղանակով, թաղարներում աճեցվող բույսերը, ացառությամբ խայտաբըղետ տերևավորների, ամռան ընթացքում անհրաժեշտ է մի քանի անգամ սնուցել գոմաղբաի հեղուկի թույլ լուծույթով։