ՔԵՄՈՆ – ՀԱՅՈՑ ՉԱՄԱՆ - тмин

Երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույս է, պատկանում է նեխուրազգիներին ընտանիքին: Արմատը առանցքային է, քիչ ճյուղավորված, սնամեջ, մինչև 1 մ բարձրությամբ:
Տերևները բարդ են, փռված, համեմատաբար կարճ, գծավոր բաժիններով: Ծաղկաբույլը բարդ հովանոց է` 8-16 ճառագայթներով: Ծաղիկները մանր են, առանց բաժակի: Պսակը սպիտակ է, չմիակցված, հնգաթերթ: Առէջները հինգն են, վարսանդն ունի ներքևի սերմնարան: Պտուղը երկարավուն կամ կարճ էլիպսաձև սերմնապսակ է, ծաղկում է գարնան վերջին և ամռան սկզբին:
Քիմիական բաղադրությունը: Պտուղները պարունակում են եթերայուղ, տանին, խեժանյութեր, ճարպւսյուղեր, սպիտակուցային նյութեր, ֆլավոնոիդներ` կվերցիտին և կեմֆերոլ: Եթերային յուղը բաղկացած է կարվոնից, լիմոնենից և քիչ քանակությամբ դիգիդրոկարվանոից, կարվեոլից և դիգիդիկարվեոլից:
Օգտագործման եղանակները: Բժշկության մեջ օգտագործել են սերմերը:
Բուլղարական բժշկության մեջ քեմոնն օգտագործել են աղիքների փքվածության, ստամոքսաղիքային խիթքի, մարսողական ուղու խանգարումների, աղիքների կատարի (հատկապես երեխաների մոտ) բուժման համար:
1. 10 գ քեմոնի սերմն աղալ, վրան ավելացնել 200 մլ եռացրած ջուր, քամել և օրը 3 անգամ 70-ական գ խմել` ստամոքսի բորբոքումների, աղիքների փքվածության, թոքային բորբոքումների, թոքային խողովակախւոի, ստամոքսաղիքային խիթքի, աղիքների բորբոքումների, մարսողական ուղու խանգարումների բուժման համար:
Այս հիվանդությունների բուժման համար կարելի է օգտագործել նաև քեմոնի սերմերից ստացված յուղը: Պետք է մեկ կտոր շաքարի վրա կաթեցնել 5-7 կաթիլ յուղ և օրը 3 անգամ 1-ական կտոր շաքար ուտել:
2. Քեմոնի սերմերից ստացված յուղը քսել մաշկային ցաներին, թարախակալված վերքերին, սննդախանգար խոցերին` դրանք բուժելու համար: