ՄԱՆԱՆԵԽ - ԽԱՐՏԱԼ - ГОРЧИЦА

Մանանեխը պատկանում է կաղամբազգիների ընտանիքին: Գոյություն ունի մանանեխի երկու տեսակ` սպիտակ և թխակապույտ: Այդ երկու տեսակներն էլ միամյա խոտաբույսեր են` հողի մեջ խորը թափանցող առանցքային արմատներով և 20-30 սմ երկարությամբ ցողուններով: Սպիտակ մանանեխի ցողունը և տերևները ծածկված են խիտ, կոշտ, սպիտակ մազմզուկներով, իսկ թխակապույտ մանանեխի մազմզուկները վառ դեղին են: Մանանեխի երկու տեսակն էլ դեղին պսակ ունեն: Տարբերություն այն է, որ թխակապույտ մամանեխը վառ դեղին երանգով է: Ծաղկափթթությունը ողկույզանման է: Մանանեխի պտուղը պատիճ է: Սպիտակ մւսմանեխի պատիճը կոշտ է, թմբիկավոր, ծածկված կոշտ մազմզուկներով, վերջանում է երկար, տափակ, թրանման քթիկով: Թխակապույտ մանանեխի պատիճներն ավելի բարակ են, հարթ, կարճ, քթիկներով: Սպիտակ մամանեխի սերմերը գնդաձև են, հարթ մակերեսով, բաց դեղին գույնի, իսկ թխակապույտինը` ավելի մանր են, գնդաձև, մուգ դարչնագույն, փոսիկավոր մակերեսով:
Քիմիական բաղադրությունը: Մանանեխի մեջ պարունակվում է սինիգրին, ալկալոիդներ, միկրոտարրեր, վիտամիններ:
Օգտագործման եղանակը: Ամենաօգտակարը թխակապույտ մանանեխի սերմն է, որն օգտագործել են բժշկության մեջ:
Հայկական բժշկության մեջ մանանեխն օգտագործել են անդամալուծության, պարկինսոնիզմի, հիշողության թուլացման, ճիճվակրության, մարսողական ուղու խանգարման, դաշտանի խանգարումների, սեռական թուլության, աղվեսացավի, մաշկային ցաների, պեպենների, խալերի, սպիտակ լաքաների, փայծաղի հիվանդությունների բուժման համար:
1. Օրը 3 անգամ խմել թխակապույտ մանանեխի 3-ական մանրացրած սերմ` անդամալուծության, մարմնի դողի, հիշողության թուլացման, ճիճվակրության, դաշտանի խանգարման բուժման համար:
2. Մանանեխի սերմը ծեծել, գինու քացախով շաղախել և քսել պնդացած փայծաղին, աղվեսացավին` դրանց բուժման համար:
3. Սանանեխի սերմից ստացված յուղը քսել երեսի պեպեններին, խալերին, սպիտակ բծերին և մաշկային ցաներին` դրանց անցկացման համար: Մանանեխի սերմը խմելու միանվագ դեղաչափը 5 գ է:
Ըստ Ամիրդովլաթի, հակաթույնը գինու քացախն է կամ դառը նուշը: