ՑՈՐԵՆ - ПШЕНИЦА

Միամյա կամ երկամյա խոտաբույս է, պատկանում է դաշավելուկազգիների ընտանիքին: Արմատը փնջաձև է: Արմատները լինում են առաջնային կամ կողմնային, որոնք առաջ են գալիս սաղմից` հատիկի ծլման ընթացքում և հիմնական կամ երկրորդային, որոնք առաջանում են ավելի ուշ` բույսի թփակալած հանգույցներից: Երկրորդային արմատների առաջացման հետ միաժամանակ ձևավորվում են 4-5 տերև Ցորենի ցողունը գլանաձև է, սնամեջ, ուղղաձիգ, կազմված է հանգույցներից և միջնահանգույցներից: Յուրաքանչյուր հանգույցից առաջանում է մեկ տերև: Ծաղկափթթությունը հասկ է, որի առանցքը ծնկաձև է և կազմում է ցողունի շարունակությունը: Ծնկաձև ելուստներում նստած են հասկիկները, հասկիկի մեջ պարփակված են 1-5 ծաղիկ, որոնք զարգանում են տարբեր չափերով: Ցորենի հասկիկային թեփուկը լայն է, նավաեանման, մեջքի կողմից կրում է տարբեր չափերով արտահայտված ողնուց: Ողնուցը վերջանում է ատպմիկով կամ ատամնաձև սրվածքով: Ծաղիկը կազմված է ծաղկային 2 թեփուկներից: Հատիկը կազմված է երեք շերտից` պտղաթաղանթից, էնդոսպերմից և սաղմից:
Քիմիական բաղադրությունը: Ցորենի հատիկները պարունակում են սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ճարպեր, թաղանթանյութեր, վիտամիններ, օսլա, միկրոտարրեր:
Օգտագործման եղանակները: Բժշկության մեջ օգտագործել են ցորենի կաթք, ալյուրը, ձեթը և սերմերը:
Հայկական բժշկության մեջ ցորենն օգտագործել են մաշկային հիվանդության, բծերի, ցաների, պեպենների, կրծքագեղձի ուռուցքների, թարախակալված վերքերի, թրմաքոսի, որքինի, միզափամփուշտի խոցերի, միզարգելության բուժման համար:
1. Ցորենի կիսախակ հատիկներն աղալ, քամել և ստացված կաթը քսել սպիտակ բծերին, խալերին, մաշկային ցաներին` դրանք անցկացնելու համար:
2. Ցորենն աղալ, գինու քացախով և մեղրով շաղախել ու քսել թարախակալված վերքերին` դրանց բուժման համար:
3. Ցորենի ալյուրը գինով շաղախել և քսել կրծքագեղձի բորբոքային ուռուցքներին (մաստիտ)` դրանց բուժման համար:
Այդ նույնը կարելի է օրը 3 անգամ 2-ական ճաշի գդալ խմել` միզապարկի խոցերը բուժելու համար:
4. Ցորենի սերմերը ջրով թրջել, թողնել 24 ժամ, որից հետո օրը 3 անգամ 50-ական գ ուտել` միզակապության բուժման համար:
5. Ցորենի ալյուրը շուշանի ձեթով շաղախել և քսել պինդ ուռուցքներին` բուժման համար.
6. Ցորենի սերմերից ստացված ձեթը քսել թեփոտվող որքինին, մաշկի սպիտակ բծերին, մաշկային ախտին, ջրակալված վերքերին` ղրանց բուժման համար: