ԳԱԶԱՐ - ՍՏԵՊՂԻՆ - МОРКОВЬ

Միամյա կամ երկամյա խոտաբույս է, պատկանում է հովանոցավորների ընտանիքին: Արմատը հաստ է, մսալի, կոնուսաձև կամ գլանաձև: Գազարը լինում է դեղին, կարմիր կամ սև գույնի: Ցողունը բարձրանում է մինչև 60 սմ, ճյուղավորված է: Տերևները բազմափետրավոր են: Շաղիկները մանր են, հավաքված բարդ հովանոցում, առանց ծաղկաբաժակի: Պսակը փոքր է, կազմված հինգ մանր պսակաթերթերից: Առէջները հինգն են: Գազարը ծաղկում է ամռան սկզբին:
Քիմիական բաղադրությանը: Գազարը պարունակում է կարոտիններ, վիտամիններ, եթերային յուղ: Գազարի ծաղիկներից անջատում են անտիոցիանային միացություններ և ֆլավոնոիդներ (կվերցիտին և կեպֆերոլ): Արմատասաղմը պարունակում է կարոտին, ֆետոեն, ֆիտոֆլուեն, լիկոպին, վիտամիններ, պանտոնենաթթու, ինչպես նաև ֆլավոնոիդներ, անտոցիանիդներ, ճարպայուղ և եթերայուղ:
Օգտագործման եղանակները: Բժշկության մեջ օգտագործել են գազարի սերմերը, արմատը և տերևները: Հայկական բժշկության մեջ գազարն օգտագործել են ստամոքսի, լյարդի, փայծաղի բորբոքային հիվանդությունների, սեռական թուլության, ջրգողության, գոտկային ցավերի, արգանդի բորբոքումների, աղեփքանքի, մարսողության խանգարման, ականջացավի, թոքաբորբերի, սննդախանգար խոցերի, աչքի սպիտակափառության, դաշտանի խանգարման, երիկամների բորբոքումների, ջղացավության և ձվաբջջի թերզարգացման բուժման համար:
1. Վայրի գազարը ուլի մսի հետ, գինու քացախով և աղով եփել ու օրը 3 անգամ 200-ական գ ուտել` ստամոքսի, լյարդի և փայծաղի բորբոքային հիվանդությունների բուժման համար:
2. 200 գ գազարի մզվածքին ավելացնել 50 գ մեղր և 100 գ գինու քացախ ու օրը 3 անգամ 100-ական գ խմել` սեռական թուլության, արգանդի բորբոքումների, ստամոքսի խանգարման, միզարգելության բուժման համար:
3. Գազարի տերևներն աղալ, քամել, 200 գ մզվածքին ավելացնել 30 գ մեղր, 50 գ գինու քացախ և օրվա ընթացքում կումերով խմել` թոքաբորբերի, արգանդի բորբոքային հիվանդության, ստամոքսի կենսագործունեության խանգարման, միզարգելության բուժման համար:
4. Գազարի տերևներն աղալ և դնել սննդախանգար խոցերի վրա` բուժման համար:
5. Գազարի սերմերը ծեծել, մեղրով շաղախել և քսել աչքին, սպի- տակափառությունը բուժելու համար:
6. 100 գ գազարի սերմը ծեծել, վրան ավելացնել 200գ գինու քացախ, 50 գ մեղր և օրը 3 անգամ ուտելուց 20 րոպե հետո, 50-ական գ խմել` ստամոքսի և լյարդի բորբոքային հիվանդությունների, դաշտանի խանգարման, միզարգելության, ջրգողության, երիկամների բորբոքումների բուժման համսր:
7. 20 գ վայրի գազարի սերմի հետ խառնել 20 գ սառնաշաքար, ծեծել և օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ ուտել` նյարդախտի, ձվաբջջի թերզարգացման բուժման համար:
8. 50 գ վայրի գազարի սերմի վրա ավելացնել 100 գ գինու քացախ և 100 գ ջուր, դնել մեղմ կրակի վրա ու եփել, քաղցած ժամանակ ուտել` երիկամների բորբոքումների, ստամոքսի կենսագործունեության խանգարման, մարսողության վատացման, միզարգելության, լյարդի բորբոքումների բուժման համար:
Ըստ Ամիրդովլաթի, գազարի փոխարինողը անիսոնն է: